Thursday، ۱۵ Aazar ۱۴۰۳
«کنه تارتن دو لکهای» (Tetranychus urticae) یکی از آفات مهم در کشاورزی است که به طیف گستردهای از گیاهان حمله میکند و همچنین، میتواند خسارات قابل توجهی به محصولات وارد کند. وجود این کنه یکی از اصلیترین دلایل آسیب به محصولات باغی و گلخانهای است. متأسفانه انواع کنه تارتن دولکه ای مقاومت بالایی در برابر سموم شیمایی دارند و مقابله با آنها چندان ساده نیست. در نتیجه، خرید کنه کش مطمئن میتواند نقش بسزایی در کنترل مؤثر جمعیت آفت داشته باشد. برای مقابله با انواع کنه، از روشهای شیمیایی و ارگانیک استفاده میشود. در ادامه، مهمترین کنهکشهای گیاهی و شیمیایی را معرفی میکنیم و تاریخچهای کوتاه درمورد انواع کنهکشهای بهکار رفته در دنیا بیان میکنیم.
از آفتکش های ارگانیک و شیمیایی متعددی برای کنترل کنه تارتن دولکه ای استفاده میشود. در این مطلب از مجله طوبایو، مهمترین روغنها و صابونهای حشرهکش و انواع کنهکشها را نام میبریم و بهطور کامل توضیح میدهیم.
کنه کش گیاهی ماریا پرو
کنهکش گیاهی آباماکتین
کنهکش بیفنازیت
کنهکش اسپیرومسیفن
کنهکش فنپیروکسیمیت
کنهکش اتوکسازول
کنهکش کاربامات
کنهکش تتراآزین
کنهکش ارگانوفسفات
کنهکش مبتنی بر پیرتروئیدها
روغن وینسان
صابونهای حشرهکش
روغن نیم
عصاره سیر
خاک دیاتومه
همچنین، استفاده از کنترل بیولوژیک یا تشویق حضور شکارچیان طبیعی کنهها مانند کفشدوزکها، بالتوریها و کنههای شکارگر میتواند به کاهش جمعیت کنه تارتن دولکهای کمک کند.
کنه کش گیاهی ماریا پرو از عصاره بلوط تولید میشود و در کنار تأثیرگذاری و کشندگی بالای خود، هیچگونه باقیمانده سمی و دوره کارنسی ندارد. ماریا پرو بهصورت پودری تولید میشود و با تکنولوژی نانو تولید میشود و شامل ریزذرههایی است که در کپسولهای کوچکی قرار میگیرند. مکانیسم اثرگذاری کنه کش ماریا پرو بهصورت تماسی است. کپسولهای ماریا پرو هنگامی که بر روی بدن کنههای تارتن دولکهای قرار میگیرند، خشک شده و پودر داخل کپسول بر روی بدن کنهها قرار میگیرد.
هنگامی که ماریا پرو بر روی بدن کنه تارتن قرار میگیرد، سیستم تغذیهای و سیستم عصبی مرکزی این کنه را نابود میکند و در نهایت، باعث مرگ کامل کنه میشود.درصورت استفاده بهاندازه و مبتنی بر دستورالعمل، کنه کش ماریا پرو هیچگونه برگسوزی و آسیبی را بههمراه ندارد و همچین، به حشرات مفید آسیبی وارد نمیکند. در نتیجه، میتوانیم در کنار استفاده از ماریاپرو، از کنترل بیولوژیک هم استفاده کنیم. البته ابتدا ممکن است حشرات مفید تا حدی از گیاهان فاصله بگیرند اما بهمرور، مجدد در گلخانه گسترش مییابند و واکنشی به آفت کش ماریا پرو نشان نمیدهند. برای خرید کنه کش گیاهی ماریا پرو، کافیست به این لینک «+» مراجعه کنیم.
بعلاوه ماریا پرو در کنار آفتکش گیاهی آرتمیزیا اکو برای کنترل پسیل پسته، پسیل گلابی و پسیل زیتون نیز استفاده میشود.
«آبامکتین» (Abamectin) از گروه آورمکتینها بوده و با اثر بر سیستم عصبی کنهها، باعث فلج و مرگ آنها میشود. این کنهکش هم خاصیت تماسی دارد و هم بهصورت سیستمیک عمل میکند. برای مراحل نابالغ و بالغ کنهها مؤثر است اما باید با دقت استفاده شود تا از آسیب به حشرات مفید جلوگیری شود. برای خرید کنه کش آباماکتین میتوانیم به این لینک «+» مراجعه کنیم.
«بیفنازیت» (Bifenazate) یک کنهکش تماسی است که بهطور مستقیم بر سیستم عصبی کنهها تأثیر گذاشته و باعث مرگ سریع آنها میشود. این ماده بهطور عمده روی مراحل بالغ کنهها مؤثر بوده و بهطور معمول در ترکیب با سایر آفتکشها برای کنترل کاملتر استفاده میشود. برای خرید کنه کش بیفنازیت میتوانیم به این لینک «+» مراجعه کنیم.
«اسپیرومسیفن» (Spiromesifen) با مهار سنتز چربی در کنهها، رشد و تکثیر آنها را متوقف میکند. اسپیرومسیفن بیشتر برای کنترل مراحل نابالغ کنهها مناسب است و اثر طولانیمدت دارد. برای جلوگیری از مقاومت، باید با سایر کنهکشها تناوبی استفاده شود. برای خرید کنه کش اسپیرومسیفن میتوانیم به لینک روبرو «+» مراجعه کنیم.
«فنپیروکسیمیت» (Fenpyroximate) با اختلال در عملکرد میتوکندری، تولید انرژی در سلولهای کنه را مختل کرده و باعث مرگ آن میشود. فنپیروکسیمیت برای مراحل مختلف زندگی کنه، از جمله بالغ و نابالغ، مؤثر است و بهطور معمول برای کنههای مقاوم استفاده میشود. برای خرید کنه کش فن پیروکسیمیت کافیست به لینک روبرو «+» مراجعه کنیم.
«اتوکسازول» (Etoxazole) یک تنظیمکننده رشد کنهها است که بر روی تخم و مراحل نابالغ اثر میگذارد و مانع رشد و تکامل آنها میشود. این ماده برای کاهش سریع جمعیت کنهها مناسب است، اما به تنهایی تأثیر کمی روی کنههای بالغ دارد و بهتر است همراه با کنهکشهای دیگر استفاده شود.
«کارباماتها» (Carbamates) با مهار آنزیم استیلکولیناستراز در سیستم عصبی کنهها عمل میکنند و باعث تجمع استیلکولین میشوند. این فرآیند انتقال عصبی را مختل کرده و کنه را فلج میکند. این ترکیبات سریع اثر کرده و معمولاً در محیط بهسرعت تجزیه میشوند، اما باید با دقت استفاده شوند تا از آسیب به حشرات مفید و انسان جلوگیری شود.
گروه آفتکشهای «تتراآزینها» (Tetrazines) با اختلال در فرآیندهای متابولیکی، رشد و تکثیر کنهها را مختل میکنند. تتراآزینها بیشتر برای کنترل مراحل جوانتر آفت مؤثرند و معمولاً با دیگر آفتکشها ترکیب میشوند تا اثر بیشتری داشته باشند. آنها برای محیط زیست و سلامت انسان ایمنتر هستند. برای خرید کنه کش کلوفنتزین میتوانیم بر روی لینک روبرو «+» کلیک کنیم.
«ارگانوفسفاتها» (Organophosphates) با مهار آنزیم استیلکولیناستراز، باعث تجمع استیلکولین در سیناپسهای عصبی شده و انتقال عصبی را مختل میکنند. ارگانوفسفاتها قوی و سریعالاثر هستند، اما به دلیل سمیت بالا و تأثیرات مخرب بر محیط زیست، باید با احتیاط بسیار استفاده شوند.
پیرتروئیدها (Pyrethroids) ترکیبات مصنوعی هستند که از پیرترینهای طبیعی مشتق شدهاند. آنها سیستم عصبی کنهها را مختل کرده و منجر به مرگ سریع آنها میشوند. این گروه برای کنترل طیف وسیعی از آفات استفاده میشود و سمیت کمتری برای انسان و حیوانات دارد، اما ممکن است به حشرات گردهافشان آسیب برساند. برای خرید کنه کش پیرتروئید میتوانیم از لینک روبرو «+» اقدام کنیم.
«روغن وینسان» (Winsun Oil) در مرتبه اول برای برآوردهسازی نیاز سرمایی درختان در زمستان مورد استفاده قرار میگیرد اما درصورتیکه نیاز به کنترل غیرشیمیایی انواع کنه داشته باشیم، میتوانیم از این روغن امولسیونشونده نیز استفاده کنیم. روغن وینسان با قرار گرفتن بر روی بدن کنهها، از رسیدن هوا به بدن و تنفس این آفات جلوگیری میکند و در نتیجه، باعث مرگ کنههای تارتن دولکهای میشوند. استفاده از روغن وینسان در کنار سایر کنهکشها نیز میتواند احتمال موفقیت باغدار یا گلخانهدار در کنترل کنه را افزایش دهد. درصورتیکه قصد خرید کنه کش گیاهی و بدون باقیمانده سمی داریم، میتوانیم با استفاده از لینک روبرو «+» روغن وینسان خریداری کنیم.
صابون حشرهکش نانووِت برای از بین بردن عسلک و شیره موجود بر روی درختان مورد استفاده قرار میگیرد و همچنین، درصورت فراگیر نشدن کنهها، میتواند گزینه مناسبی برای نابود کردن این حشرات باشد. این صابون نهتنها از پیشرفت آفات در سطوح ابتدایی آلودگی جلوگیری میکند، بلکه باعث سبزینگی بیشتر درختان نیز میشود. برای خرید صابون نانووِت میتوانیم از لینک روبرو «+» استفاده کنیم.
«روغن چریش» (Neem Oil) از دانههای درخت چریش استخراج میشود و میتواند بهعنوان یک کنه کش گیاهی مورد استفاده قرار بگیرد. این روغن حاوی ترکیبات فعالی مانند آزادیرکتین است که در مهار رشد و تکثیر آفات مؤثر است. آزادیرکتین موجود در روغن چریش با اختلال در سیستم هورمونی کنهها، اشتهای آنها را کاهش میدهد و مانع تغذیه میشود. همچنین، این ترکیب با تأثیر بر فرآیندهای رشد و دگردیسی کنهها، از بلوغ و تولیدمثل آنها جلوگیری میکند. بعلاوه، بوی خاص و ترکیبات موجود در روغن چریش، کنهها را از گیاهان دور میکند و بهعنوان یک دفعکننده طبیعی عمل میکند.
«روغن سیر» (Garlic Oil) بهعنوان یک کنهکش گیاهی در کنترل کنهها مورد استفاده قرار میگیرد. این روغن گیاهی در کنترل کنه در محیطهای پرورش طیور نیز کاربرد فراوانی دارد. روغن سیر حاوی ترکیبات گوگردی است که بوی نامطبوعی برای حشرات و کنهها ایجاد میکند و بهعنوان یک دفعکننده طبیعی عمل میکند.
«خاک دیاتومه» (Diatomaceous Earth) پودری طبیعی است که از فسیل جلبکهای دیاتومهای ساخته میشود. این پودر بهطور گسترده در کشاورزی، پرورش حیوانات و کنترل آفات خانگی استفاده مورد استفاده قرار میگیرد. مهمترین کاربرد خاک دیاتومه در کنترل آفاتی مانند کنهها، شتهها و مگسها است.
تاریخچه استفاده از کنهکشها به قرنها پیش برمیگردد، اما توسعه علمی و صنعتی آنها بهطور عمده در قرن بیستم رخ داده است. در اینجا به مراحل مهم این تاریخچه میپردازیم.
استفاده از مواد طبیعی مانند گوگرد، روغنهای معدنی و عصارههای گیاهی برای کنترل آفات.
در چین باستان، استفاده از مخلوط گیاهان سمی برای دفع حشرات گزارش شده است.
کشف خواص حشرهکشی ترکیبات آرسنیک و استفاده از آنها در کشاورزی.
استفاده گسترده از ترکیبات معدنی مانند سولفات مس (محلول بوردو) برای کنترل آفات و بیماریهای گیاهی.
کشف خواص حشرهکشی DDT توسط پاول مولر در سال 1939.
آغاز عصر کنهکشهای مصنوعی با تولید صنعتی DDT و سایر ارگانوکلرهها.
توسعه و گسترش استفاده از ارگانوفسفاتها و کارباماتها.
شروع نگرانیهای زیستمحیطی با انتشار کتاب "بهار خاموش" اثر ریچل کارسون در سال 1962.
ممنوعیت استفاده از DDT در بسیاری از کشورها به دلیل اثرات زیستمحیطی.
توسعه پیرتروئیدهای مصنوعی به عنوان جایگزینی برای ارگانوکلرهها.
معرفی نسل جدیدی از کنهکشها با مکانیسمهای عمل اختصاصیتر، مانند تنظیمکنندههای رشد حشرات.
افزایش توجه به مدیریت تلفیقی آفات (IPM) و کاهش استفاده از سموم شیمیایی.
توسعه کنهکشهای زیستی و میکروبی.
افزایش تحقیقات در زمینه نانوفناوری برای بهبود کارایی و ایمنی کنهکشها.
تمرکز بیشتر بر روشهای کنترل غیرشیمیایی و سازگار با محیط زیست.
برای انتخاب و خرید کنه کش مناسب، توجه به نکاتی ازجمله شناسایی نژاد کنه و کسب اطلاعات درمورد مرحله زندگی کنههای محاجم ضروری است. در ادامه، تمام این نکات را فهرست میکنیم.
شناسایی دقیق گونه کنه: هر کنهکش برای گونههای خاصی مؤثرتر است.
مرحله زندگی کنه: برخی کنهکشها بر تخمها مؤثرند، برخی بر بالغین.
محل کاربرد: کنهکشهای مناسب برای گلخانه ممکن است برای مزرعه مناسب نباشند.
مقاومت: در صورت مشاهده مقاومت، تغییر نوع کنهکش ضروری است.
اثرات جانبی: توجه به تأثیر بر حشرات مفید و محیط زیست.
دوره کارنس: زمان لازم بین آخرین کاربرد و برداشت محصول.
هزینه: در نظر گرفتن هزینه در مقابل اثربخشی.
قوانین و مقررات: رعایت محدودیتهای قانونی در استفاده از کنهکشها.
رعایت برخی از نکات ایمنی مانند مطالعه دقیق برچسب کنه کش یا استفاده از پوشش مناسب در کنار خرید کنه کش مطمئن، میتواند از آسیبهای بعدی جلوگیری کند. در ادامه، مهمترین این نکات را معرفی میکنیم.
همیشه برچسب محصول را به دقت مطالعه کنید.
از تجهیزات حفاظت شخصی مناسب استفاده کنید.
کنهکشها را در محل امن و دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
از آلودگی منابع آب جلوگیری کنید.
کنهکشها را فقط در زمان و مکان مناسب استفاده کنید.
ظروف خالی کنهکش را به روش صحیح دفع کنید.
از ترکیب کردن کنهکشهای مختلف بدون اطلاع از سازگاری آنها خودداری کنید.
تحقیقات مورد نیاز و انتخاب دقیق پیش از خرید کنه کش مناسب، میتواند از بسیاری آسیبهای آتی جلوگیری کند. با توجه به افزایش آگاهیهای زیستمحیطی، روند استفاده از کنهکشها به سمت محصولات سازگارتر با محیط زیست و روشهای تلفیقی کنترل آفات حرکت میکند. آینده کنترل کنهها ترکیبی از روشهای شیمیایی، زیستی و فناوریهای نوین خواهد بود.
برای اطمینان از استفاده مؤثر و ایمن از کنهکشها، همیشه با متخصصان گیاهپزشکی مشورت کنیم و آخرین توصیههای علمی و قانونی را دنبال نماییم. به یاد داشته باشیم که مدیریت پایدار آفات، کلید حفظ سلامت محصولات کشاورزی و محیط زیست است.
حال که اطلاعات کاملی از انواع کنه کش ها پیدا کردهایم، میتوانیم با استفاده از منابع زیر، به اطلاعات دقیقتری در این رابطه دست پیدا کنیم.
National Pesticide Information Center