Tuesday، ۲۹ Khordaad ۱۴۰۳
پسیل گلابی نیز مانند پسیل پسته، یکی از مهمترین و سرسختترین آفات درختان گلابی است. پسیلها، بهسرعت در برابر سموم شیمیایی مقاومت پیدا میکنند و با افزایش جمعیت، شیره درختان را مکیده و باعث نابودی محصولات گلابی امسال و کاهش بار سال آتی میشوند. اگر با راهکارهای کنترل پسیل گلابی آشنا نباشیم، جمعیت پسیل گلابی از کنترل خارج میشود و حتی میتواند به خشک شدن کامل درختان گلابی منجر شود. همچنین، پسیلها نسبت به سموم شیمیایی بهسرعت مقاوم میشوند و با افزایش دما نیز، استفاده از گوگرد میتواند باعث برگسوزی در باغ شود. در این مطلب از مجله چیرگی، با شیوههای کنترل پسیل گلابی مانند استفاده از آفتکشهای ارگانیک و گیاهی، صابونشویی، کنترل شیمیایی یا کنترل مکانیکی آشنا خواهیم شد.
استفاده از انواع آفتکشهای ارگانیک و گیاهی، صابونشویی یا استفاده از حشرات مفید و شکارگر تنها برخی از انواع شیوههای کنترل پسیل گلابی است. در ادامه، تمام این شیوهها را معرفی میکنیم.
آفتکشهای ارگانیک و گیاهی
کنترل شیمیایی با استفاده از سموم
صابونشویی
کنترل بیولوژیک با حشرات مفید
کنترل مکانیکی
توجه داشته باشیم که پسیل گلابی بالغ میتواند از سایر درختان مانند درخت سیب یا «سرخسهای نخلی» (Conifers) نیز تغذیه کند. این درختان بهعنوان میزبانان گذرای پسیل گلابی محسوب میشوند و پسیل گلابی بر روی آنها تکثیر نمیشود. در ادامه، هر کدام از روشهای کنترل پسیل پسته را به تفصیل توضیح میدهیم.
آفتکشهای ارگانیک و گیاهی از جمله آرتمیزیا اکو، سالمترین و کارآمدترین راه برای کنترل پسیل پسته هستند. این آفتکشها، بهصورت متمرکز تنها پسیل گلابی را نابود میکنند. هیچگونه باقیمانده سمی و دوره کارنس ندارند. در نتیجه امکان صادرات گلابی فراهم میشود. همچنین، در پسیل مقاومت ایجاد نمیکنند و با افزایش دما باعث برگسوزی نمیشوند. در ادامه، تمام نقاط قوت آفتکشهای گیاهی را معرفی میکنیم.
عدم وجود باقیمانده سمی و دوره کارنس
عدم ایجاد مقاومت در پسیل
عدم آسیب به حشرات مفید مانند بالتوریها یا کفشدوزکها
عدم آسیب به محیطزیست و تجزیهپذیر
اینکه حمله پسیل گلابی در چه مرحلهای باشد، بر روی شیوه استفاده از آفتکشها تأثیرگذار است. بهطور کلی در ابتدا و اواسط فصل، هنگامی که زیر سه پسیل بالغ بر روی هر برگ باشد، استفاده از صابون نانووِت بهتنهایی میتواند از افزایش جمعیت پسیل جلوگیری کند. اگر جمعیت پسیل گلابی بالغ بین ۳ تا ۵ عدد بر هر برگ رسید، نیاز به صابونشویی و استفاده از آفتکش گیاهی آرتمیزیا اکو با دُز ۳ در هزار است. همچنین، اگر پسیل گلابی در شرایط طغیان قرار گرفت و بیش از ۵ پسیل بالغ بر هر برگ وجود داشت، ترکیب آرتمیزیا اکو و ماریا پرو میتواند از باغ گلابی را از آسیبهای پسیل گلابی نجات دهد. در ادامه، جدول مربوط به پسیل گلابی را میآوریم.
بسیاری افراد بهدلیل ناکارآمدی آفتکشهای گیاهی نسل قدیم، از این محصولات ناامید شدهاند. در حالیکه آفتکشهای گیاهی نوین طوبا بایو مانند آرتمیزیا اکو، با کمک تکنولوژی نانو و ماده مؤثره گیاهان بهوجود آمده و میتواند با اثر ضربهای پسیل گلابی را نابود کند. در نتیجه، تنها بعد از گذشت یک ساعت میتوانیم نتیجه نابود شدن پسیل را بر روی برگها مشاهده کنیم.
استفاده از سموم شیمیایی برای پسیل پسته یکی از کارآمدترین شیوههای کنترل جمعیت پسیل است. اما وجود پیامدهای منفی متعدد سموم شیمیایی، بهعنوان خطر آخر نجات باغ محسوب میشود.
«آکتارا» (Actara)
«ادمایر پرو» (Admire Pro)
«اگریمک اسسی» (Agri-Mek SC)
«اسایل» (Assail)
«آزادایرکت» (Assail)
«بکسار» (Bexar)
«سینریت» (Cinnerate)
«استیم» (Esteem)
«آلتور» (Ultor)
میزان شیوع پسیل گلابی را میتوانیم به دو مرحله «پیش از خسارت»، «پس از خسارت» تقسیم کنیم. در در ادامه، هر کدام از این مراحل را توضیح میدهیم و بر اساس انواع حجم پسیل گلابی، آفتکش شیمیایی مناسب را معرفی میکنیم.
کنترل پسیل گلابی پیش از اینکه حمله پسیل افزایش بیابد، سادهتر است. در ادامه، مراحل مختلف را بیان میکنیم. تمام مراحل بعدی با واحد «روز درجه پسیل گلابی» (Pear Psylla Degree Degree | PDD) تعریف میشود. این واحد، میزان پسیل موجود در باغ در بازههای زمانی مختلف را مشخص میکند.
در صورت اقدام مناسب در این مرحله، میتوانیم جمعیت تخم پسیل و پسیلهای بالغ را از ۸۰ تا ۱۰۰ درصد کنترل کنیم. در این مرحله، با صابونشویی درختان و استفاده از صابون نانووِت یا بهرهگیری از گوگرد، میتوانیم جمعیت پسیل گلابی را کنترل کرده و حشرات مفید را نیز در امان نگه داریم.
پسیلهای گلابی بالغ بهمحض بیرون آمدن از جوانه گلها، شروع به تخمگذاری بر روی گیاهان میکنند.
اگر تعداد حدودی پسیل موجود در باغ حدود ۳۵۰ عدد باشد، میتوانیم از «پیریپروکسیفن» (Pyriproxyfen) استفاده کنیم. این آفتکش به باعث عقیم شدن پسیلهای گلابی بالغ میشود و همچنین، تأثیرات منفی اندکی بر روی حشرات مفید و شکارگر دارد. در ادامه، اگر استفاده از پیریپروکسیفن اثر مورد نظر را نداشت، میتوانیم از سایر گزینهها استفاده کنیم. آفتکشهای جایگزینی که در این مرحله میتوان بهکار برد را معرفی میکنیم.
روغن سینامون یا سینریت (Cinnerate)
آزادیراکتین یا نمیکس ۴/۵ (Neemix 4.5)
دیفلوبنزورون یا دیمیلین (Dimilin)
بوپروفزین یا سنتائور (Centaur)
بعد از حمله پسیل گلابی، روند کنترل جمعیت این حشرات دشوارتر میشود. در چنین شرایطی، ترکیب آفتکشهای گیاهی آرتمیزیا اکو و ماریا پرو میتواند از طغیان جمعیت این آفت جلوگیری کند. در ادامه، مراحل مورد نظر را بیان میکنیم.
با استفاده از آفتکشهایی همچون «سوراند سیاف» (Surround CF) یا «سیلایت ۶۱۰» (Celite 610) میتوانیم از فعالیت پسیلهای بالغ و تخمگذاری آنها جلوگیری کنیم. همچنین، استفاده از «موونتو» (Movento) یا «اولترا» (Ultor) نیز امکان بقای پورهها را کاهش میدهد. با استفاده دومرتبهای از این آفتکشها، کارکرد آنها را افزایش میدهیم. به این صورت که حداقل ۱۴ روز پس از استفاده اول، دوباره باغ گلابی را با آفتکش سمپاشی کنیم تا پسیلهای باقیمانده یا از تخم درآمده نیز بهطور کامل نابود شوند.
ادر این مرحله، شکوفهدهی درختان پسته نیز آغاز میشود. گر در دوره گذشته از آفتکشهایی مانند موونتو یا اولترا استفاده کرده باشیم، در این دوره نیز بهصورت مجدد میتوانیم از این آفتکشها استفاده کنیم. اگر اولین محلولپاشی را انجام میدهیم، میتوانیم محلولپاشی بعدی را در دوره بعدی با ۱۵۰۰ روز درجه پسیل انجام دهیم.
استفاده از آفتکشهای گیاهی از افزایش تعداد تخمگذاری جلوگیری میکند. اگر اولین دوره سمپاشی را در مرحله قبلی انجام دادهایم، سمپاشی در این مرحله با هدف از بین بردن پورههای جوانی هست که بهتازگی از تخم درآمدهاند. اگر شدت حمله پسیل در تابستان زیاد است، باید استرس خود را کنترل کنیم و مراقب استفاده بیش از اندازه سموم شیمیایی باشیم.
البته این مرحله و شروع مرحله بعدی (بین ۱۴۰۰ تا ۱۷۵۰ PDD)، بهترین زمان برای استفاده از آفتکشها و از بین بردن پورههای جوان است. در این هنگام، از محصولاتی آفتکشهای پورهها مانند «دیملین» (Dimilin)، روغن «سینریت» (Cinnerate) یا «نیمکس» (Neemix) استفاده کنیم. همچنین توجه داشته باشیم که استفاده از «آزادیراختین» (Azadirachtin) پیشنهاد نمیشود.
استفاده از انواع آفتکشها پیش از اینکه پورههای جوانتر دارای پوستههای سخت شوند، تأثیرگذاری بسیار بیشتری خواهد داشت. هنگامی که پوست ضخیم موجود بر پسیل ایجاد شود، از بین بردن پسیل گلابی سختتر خواهد بود. هنگامی که تعداد پسیلهای موجود در باغ بین (۳۰۰۰ تا ۳۴۰۰ PDD) باشند، دوره زمانی بهینه برای نابودی پسیل گلابی را از دست دادهایم. در چنین شرایطی، نیاز است تا بازههای زمانی که حشرات مفید و شکارگر فعالیت دارند را در نظر بگیریم و هنگامی که کمترین فعالیت ممکن را داشتند، از آفتکشهای شیمیایی استفاده کنیم تا کمترین آسیب ممکن به حشرات مفید وارد شود.
اگر احساس کردهایم که جمعیت پسیلهای موجود در حال رسیدن به سطح آسیب است، برای کنترل جمعیت پسیل گلابی میتوانیم از پیریپروکسیفن با نام تجاری «استیم» (Esteem) یا دیمیلین استفاده کنیم. همچنین، جایگزینهای ارگانیک این آفتکشها مانند ترکیب آرتمیزیا اکو و ماریا پرو، روغن سینامون یا آزادیراکتین نیز میتواند به کنترل پسیل گلابی کمک کند. در هر حالت، از آزادیراختین برای کنترل پسیل استفاده نکنیم.
حشرات متعددی از جمله زنبور انگلی پارازیتوئید، سنهای شکارگر و بالتوریها بهعنوان شکارچیان بیولوژیک پسیلها محسوب میشوند و میتوانند آنها را نابود کنند. در ادامه، مهمترین این حشرات را معرفی میکنیم.
زنبور پارازیتوئید «Trechnites insidiosus»
سِن «Anthocoris»
سِن «Deraeocoris Brevis»
سِن «Campylomma verbasci»
بالتوری سبز «Chrysoperla Carnea»
بالتوری «Chrysopa Nigricornis»
بالتوری قهوهای «Hemerobius spp»
گوشخیزک اروپایی «Earwig Forficula Auricularia»
حال که با حشرات شکارگر پسیل گلابی آشنا شدهایم. میتوانیم هر کدام از آنها را بهطور کامل توضیح دهیم.
بر اساس تحقیقی در سال ۱۹۹۳، زنبور پارازیتوئید میتواند پسیل گلابی را در باغهای سمپاشی نشده تا ۵۰ درصد محافظت کند. همچنین، باغهایی که با آفتکشهای ارگانیک محلولپاشی شدهاند را تا ۷۰ درصد مورد محافظت قرار دهد. در ادامه، بر اساس تحقیقی در سال ۲۰۲۱، در ۱۹ مطالعه مختلف که بر روی زنبور پارازیتوئید انجام شد، توان محافظتی این زنبور از ۱.۷ درصد تا ۱۰۰ درصد برآورد شد. در نهایت، بیش از نیمی از مطالعات انجام شده، توانایی زنبور پارازیتوئید در محافظت از باغهای گلابی را بیش از ۴۰ درصد برآورد کرده است. بهطور معمول، زنبور پارازیتوئید بهصورت سالانه، ۴ نسل را تولید میکند.
تنها باید مراقب باشیم که در صورت استفاده از کارتهای زرد چسبنده، زنبورهای پارازیتوئید، در دام این کارتها نیوفتند. برای این کار، زمان فعالیت زنبورهای پارازیتوئید را در نظر میگیریم. در نمودار پایین، زمانهایی که زنبورهای پارازیتوئید نسبت به کارتهای زرد چسبنده آسیبپذیری بیشتری دارند را معرفی کردهایم.
این نژاد از سِنهای شکارگر، یکی از مهمترین حشرات کنترلکننده پسیل گلابی است. هر کدام از این حشرات میتوانند بهصورت روزانه حدود ۲۰۰ مورد از تخمهای پسیل را بهطور کامل بخورند. از نیمه دوم اسفند فعالیت این حشرات در باغ افزایش مییابد. سنهای «Deraeocoris brevis» از نیمه فروردین تا نیمه خرداد ادامه مییابد. اولین نسل پورهها نیز از اواسط اردیبهشت بهدنیا میآیند. سنهای «Deraeocoris brevis» بهصورت سالیانه، در حدود دو الی سه نسل را تولید میکنند. در تصویر پایین، میتوانیم میانگین نسبی این نوع از سن شکارگر را مشاهده کنیم.
سن «Anthocoris» تمایل خوبی به شکار پسیل گلابی دارد و با توجه به زاد و ولد بالا، نسلهای متعددی را بهصورت سالیانه تولید میکنند. همچنین، بهسرعت بالغ شده و فعالیت شکارگری خود را آغاز میکنند. سنهای Anthocoris، بهطور معمول در میان درختان وحشی همچون بید، توسکا و صنوبر وجود دارند. همچنین، این سنها ارتباط نزدیکی با سِنهای شکارگر اوریوس «Orius» با نام عمومی «minute pirate» دارند.
این مدل از سنها، بهعنوان آفتهای شناختهشدهای برای درختان سیب هستند. اما با توجه به مطالعات و تحقیقات انجام شده، هیچگونه آسیبی برای درختان گلابی ایجاد نمیکنند. همچنین، در شکار پسیل گلابی نیز بسیار کارآمد هستند. سن «Campylomma» از پورهها و پوستههای سخت تغذیه میکنند. هر کدام از سنهای «Campylomma»، میتوانند ۴ تخم، ۵ پوره و ۲ پوسته سخت را بهطور روزانه بهطور کامل میخورند.
بالتوری سبز بهطور ویژه باعث کنترل جمعیت شتهها و بهطور ویژه، پسیلها میشوند. این بالتویها، بهطور معمول در فضاهای عمومی و گیاهان وجود دارد.
گوشخیزک اروپایی یکی از مهمترین شکارچیهای درخت سیب و گلابی است. این حشرات، آفات متعددی را بهطور کامل شکار میکنند که در ادامه آنها را نام میبریم.
شته
پسیل گلابی
کنه
تخم حشرات
در یک مطالعه، مشخص شد که گوشخیزک اروپایی بهطور معمول در طول روز، میتوانند حدود ۱۰۰۰ عدد تخم پسیل گلابی را بهطور کامل از بین ببرد.
با وجود اینکه بهطور کلی آفت پسیل مقاومت بالایی دارد و کنترل پسیل گلابی چندان آسان نیست، اما بهکار بردن اصولی راهکارهای سادهای میتواند از افزایش جمعیت پسیل جلوگیری کند. در ادامه، این موارد را معرفی میکنیم.
قطع کردن شاخههای خشکشده یا زائد نقش قابل توجهی در مقاومت بیشتر باغ و کنترل پسیل پسته دارد. همچنین، این مدل شاخهها در نقش مانع عمل کرده و از رسیدن آفتکش به پسیل جلوگیری میکنند. بعلاوه، وجود شاخهها از رسیدن نور آفتاب جلوگیری میکند.
حتی اگر فرایند هرس کردن درختان بهموقع انجام شود، میتواند موجب کاهش یافتن جمعیت پسیل و انباشت عسلک بر روی درختان شود. برای این کار، هنگامی که «روز درجه پسیل گلابی» (Pear Psylla Degree Degree | PDD) مابین ۲۱۰۰ تا ۲۴۰۰ است و همچنین، پیش از اینکه پسیلهای بالغ نسل سوم پدیدار شوند، شروع به هرس کردن درختان کنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر، به تصویر زیر توجه کنیم.
شستوشوی عسلک موجود بر روی درختان، بهشکل قابل توجهی از آسیب رسیدن به میوه درختان جلوگیری میکند. برای شستوشوی دقیقتر عسلک میتوانیم از انواع صابونهای باغداری از جمله صابون نانووِت بدون فرمالدهید استفاده کنیم که در کنار از بین بردن کامل عسلک، بهصورت سطحی توانایی نابود کردن پسیل گلابی را نیز دارد. بهعبارت دیگر، تا ۳ پسیل بالغ بر هر برگ را در صورت تماس، بهشکل ضربهای نابود میکند.
البته آبیاری اصولی نیز میتواند تا حدودی به شستوشوی عسلک کمک کند. بهویژه اگر آبپاشها را زیر درخت قرار دهیم. در این صورت، مقاومت درختان گلابی نسبت به انواع بیماریها افزایش مییابد و کیفیت آبیاری نیز بیشتر میشود. البته، شستوشوی اصولی عسلک از اهمیت زیادی برخوردار است. آبیاری بیش از اندازه یا اندک، میتواند منجر به انواع بیماریها شود.
در ادامه، زمانهای مناسب آبیاری درختان برای از بین رفتن پورههای قدیمیتر را بیان میکنیم.
هنگامی که روز درجه پسیل گلابی حدود ۲۴۰۰-۱۶۰۰ (PDD) باشد، شستوشوی درختان میتواند پورههای قدیمیتر پسیل گلابی را در نسل دوم نابود کند.
هنگامی که روز درجه پسیل گلابی حدود ۴۰۰۰ - ۳۵۰۰ (PDD) باشد، با شستوشوی درختان نسل سوم نابود میکند.
درصورتیکه عسلک واضح و روشن نباشد، فرایند شستوشو دلیل خاصی ندارد.
چرخه زندگی پسیل گلابی شامل مرحله تخم، پوره و بالغ میشود. در ادامه، هر کدام از این مراحل را توضیح میدهیم.
تخم پسیل گلابی شبیه به دانههای برنج هستند و بهطور کامل بر روی برگ درخت قرار میگیرند. این تخمها از برآمدگی انتهایی حشره خارج شده و بر روی برگ درخت تثبیت میشوند. رنگ تخم پسیل گلابی در ابتدا سفید شیری است اما بهمرور، تبدیل به زرد مایل به نارنجی میشود.
مرحله پوره در پسیل گلابی به ۵ مرحله تقسیم میشود. در ادامه، هر کدام از این مراحل را توضیح میدهیم.
در مرحله اول، پوره پسیل زرد شفاف است. شکل پوره در این مرحله تا حدیاستوانهای شکل و بهصورت تخممرغ است. پوره پسیل گلابی در هر مرحله نسبت به مرحله قبلی بزرگتر، پهنتر و بیضیتر میشود. در مرحله چهارم، پوره گلابی بهسوی سبز مایل به زرد تا برنزه روشن میرود. در نهایت، پوره پسیل گلابی در مرحله پنجم رنگ سبز تیره تا قهوهای تیره به خود میگیرد. مرحله پنجم بهطور معمول به مرحله «سخت پوسته» (Hardshell) معروف است.
پسیل گلابی بالغ به دو دسته مهم پسیل گلابی تابستانه و پسیل گلابی زمستانه تقسیم میشود. هر دو مدل پسیل، بالهای خود را مانند سقف بر روی شکم خود نگه میدارند. همچنین، پسیل زمستانه از پسیل تابستانه بزرگتر است. در ادامه، هر کدام از آنها را معرفی میکنیم.
«پسیل تابستانه» (Summerform): بدن پسیل تابستانه به رنگ قرمز مایل به قهوهای بوده و لکههای مشکیرنگی بر روی خود دارد. پسیل تابستانه حدود ۱.۶ تا ۱.۸ میلیمتر طول دارد.
«پسیل زمستانه» (Winterform): پسیل زمستانه در بیشتر موارد به رنگ مشکی است. پسیل زمستانه حدود ۲.۳ تا ۲.۵ میلیمتر طول دارد.
ایجاد لکههای تیرهرنگ، ایجاد قارچ کپک دودهای و شوک پسیل برخی از آسیبهای پسیل گلابی است. در ادامه، تمام آنها را نام میبریم.
لکههای تیرهرنگ
قارچ کپک دودهای
شوک پسیل (ریزش میوه و کاهش بار سال آتی)
ایجاد بیماری
حال که با هر کدام از این آسیبها آشنا شدهایم، میتوانیم هر کدام از آنها را بهطور کامل توضیح دهیم.
پسیلها در حالت پوره و بالغ، از شیره درخت گلابی تغذیه میکنند. این حشرات بعد از مکیدن شیره درختان، قند حاصل از شیره را دفع میکنند. به ماده حاصل از دفع شیره، عسلک گفته میشود. عسلک حاصل از دفع شیره، منجر به ایجاد لکهها یا رگههای تیره بر روی گلابی و کاهش کیفیت میوه میشود.
همچنین، عسلک موجود بر روی برگ و میوه درختان، بستر خوبی برای ایجاد «قارچ کپک دودهای» (Sooty Mold Fungus) است.
درصورتی که حمله پسیل گلابی با تعداد بالا اتفاق بیفتد، حجم شیرهای که این آفت از درخت گلابی میمکد نیز افزایش پیدا میکند. بزاق ناشی از مکیدن پوره پسیل گلابی، مواد سمی دارد که بعد از مدتی منجر به افزایش ریزش میوه و برگ درخت میشود. همچنین با از دست رفتن شیره درخت، بار گلابی سال آتی نیز کاهش شدیدی پیدا میکند. به این نشانه آسیبزا، «شوک پسیل» (Psylla Shock) گفته میشود.
بزاق پسیل گلابی میتواند منجر به انتقال «بیماری مایکوپلاسما» (Mycoplasma Disease) شود. این بزاق سمی به مسیر انتقال مواد مغذی در درخت آسیب میزند. در پی عدم انتقال مواد مغذی در گیاه، ریشه درختان دچار فرسودگی میشوند. در این میان، گیاهان پیوند شده بر «پایه گلابی» (P. Ussuriensis) و همچنین، «گلابی آسیایی» (P. Pyrifolia or P. Serotina) بیشترین حساسیت و آسیبپذیری را دارند.
حال که بهطور کامل با شیوههای کنترل پسیل گلابی آشنا شدهایم، میتوانیم منابعی که برای تولید این مطلب از آنها استفاده کردهایم را مشاهده کنیم.