آفت کش های ارگانیک چیست؟ | مزایا، اهمیت و انواع

محصولات کشاورزی، بیشترین سهم را در تأمین غذای مردم دارد. با توجه به استفاده روزانه مردم، باقی مانده سمی موجود در محصولات کشاورزی و باغی، می‌تواند با انواع بیماری‌ها از جمله سرطان یا نقص ایمنی بدن همراه باشد. از آن‌سو، تنها راه حذف باقی مانده سمی، استفاده از انواع آفت کش های ارگانیک است. آفت کش های ارگانیک، ترکیبات طبیعی از گیاهان، حشرات یا مواد معدنی هستند که به‌شیوه‌های مختلف، آفات کشاورزی و باغی را نابود می‌کنند. در این مطلب از مجله طوبی، یاد می‌گیریم که آفت کش های ارگانیک چیست و استفاده از آن‌ها، چه نقشی در سلامت ما دارد.

آفت کش های ارگانیک چیست؟

آفت کش های ارگانیک، به محصولات آفت کشی اشاره دارد که از منابع طبیعی به‌وجود آمده و از مشتقات شیمیایی و آزمایشگاهی حاصل نشده است. آفت کش های ارگانیک، با هدف سلامت بیشتر محصول و حذف باقی‌مانده سمی دارند. این آفت‌کش‌ها به‌طور معمول، شیوه مصرف سخت‌تری دارند و اثرگذاری لحظه‌ای آن‌ها بر روی آفات پایین‌تر است. اما با این حال، در بیشتر مواقع آسیبی به انسان‌ها،حیوانات و محیط زیست نمی‌زنند. به‌طور معمول، آفت کش های ارگانیک از گیاهان، حشرات و مواد معدنی به‌وجود می‌آیند.

در سال‌های اخیر و با شناسایی عوارض شدید سموم شیمیایی، تمایل به استفاده از آفت کش های ارگانیک افزایش یافته است. «پژوهشکده محصولات ارگانیک» (Organic Materials Research Institute | OMRI)، فهرستی از آفت کش های ارگانیک و منابع تولید آن‌ها را معرفی کرده تا کشاورزان در سراسر جهان، با مسیر تولید محصولات کشاورزی سالم آشنا شوند. اگر بدانیم آفت کش های ارگانیک چیست، می‌توانیم محصولات سالم‌تری تولید کنیم و مسیر صادرات را برای خود باز کنیم.

مزایای آفت کش های ارگانیک چیست؟

عدم وجود باقی‌مانده سمی، عدم وجود دوره کارنس، تأثیرگذاری متمرکز و افزایش مقاومت محصولات در برابر آفات از مهم‌ترین مزایای آفت کش های ارگانیک است. در ادامه، هر کدام از آن‌ها را بیان می‌کنیم.

• عدم باقی‌مانده سمی: اصلی‌ترین مزیت آفت کش های ارگانیک، باقی مانده سمی کم یا عدم وجود باقی مانده سمی در محصولات است.
• عدم وجود دوره کارنس: آفت کش های گیاهی دوره کارنس بسیار کمی دارند. سازگاری آفت کش های گیاهی با طبیعت و حفظ حشرات محافظ نیز سایر نقات قوت آفت کش های ارگانیک است.
• تأثیرگذاری متمرکز: آفت کش های ارگانیک، به‌صورت متمرکز برای حذف آفت خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای مثال، پسیل پسته را می‌توانیم با آفت کش ارگانیک آلتمیزیا اکو از بین ببریم. متمرکز بودن آفت کش های ارگانیک، از آسیب رسیدن به سایر حشرات جلوگیری می‌کند.
• افزایش مقاومت محصولات در برابر آفات: آفت کش های ارگانیک، محافظ‌های طبیعی و حشرات مفید را از بین نمی‌برند. در نتیجه، وجود این حشرات به‌خودی خود، به پایداری و حفظ محصولات کمک می‌کنند.
• عدم ایجاد مقاومت در آفات: نسل‌های جدید آفت کش های ارگانیک، از چند مسیر بر روی آفات تأثیر می‌گذارند. این محصولات اجازه تغذیه و زاد و ولد را به آفات نمی‌دهند و بر روی سیستم عصبی تأثیرگذار هستند. در نتیجه، آفات نسبت به آفت کش های ارگانیک جدید مقاوم نمی‌شوند.

حال که می‌دانیم مزایای آفت کش های ارگانیک چیست، تأثیر استفاده از این آفت‌کش‌ها در تغذیه سالم راحت‌تر می‌توانیم متوجه شویم. آفت کش های ارگانیک مجموعه نانوسبزآوران طوبی، مسیر تولید محصولات سالم را فراهم کرده‌اند.

معایب آفت کش های ارگانیک چیست؟

تأثیر بلندمدت‌تر، نیاز به شناخت آفت، استفاده متوالی و در برخی موارد، نیاز به ترکیب محلول‌ها از مهم‌ترین معایب آفت کش های ارگانیک است. در ادامه، این موارد را بیان می‌کنیم.

• تأثیر بلندمدت: آفت کش های ارگانیک، تأثیر لحظه‌ای ضعیف‌تری دارند و همچنین، شیوه استفاده آن پیچیده‌تر است. در نتیجه، برای محلول‌پاشی محصولات کشاورزی، نیاز به حجم بیشتری از این محصولات داریم.
• نیاز به شناخت آفات: با توجه به این‌که آفت‌کش های ارگانیک، بر روی آفت مشخصی تأثیر می‌گذارد، نیاز به شناخت آفات و چرخه عمر آن‌ها دارد. در حالی‌که برخی از کشاورزان، این اطلاعات را به‌طور نظری یاد نگرفته‌اند.
• استفاده متوالی: ضروری است که آفت کش های ارگانیک، چند مرتبه مورد استفاده قرار بگیرند تا به‌طور کامل آفات را کنترل کنند. در حالی‌که کشاورزان تمایل دارند تا در لحظه نتیجه آفت‌کش را بر روی محصول خود ببینند. این نکته باعث می‌شود تا سموم شیمیایی را به‌جای آفت‌کش‌های ارگانیک انتخاب کنند.
• استفاده سخت‌تر: در برخی موارد، برای استفاده از برخی آفت کش های ارگانیک، نیاز داریم تا محلول مورد نظر را با مکمل خاصی ترکیب کنیم. برای مثال، اگر قصد نابودی کنه تارتن دونقطه‌ای را داریم، ضروری است که آفت کش ارگانیک ماریا پرو را با مکمل کاورینو M ترکیب کنیم. با وجود سادگی این ترکیب، بسیاری از کشاورزان ترجیح می‌دهند تا سموم شیمیایی چندکاره را مورد استفاده قرار دهند و خود را درگیر درست کردن محلول نکنند.

مزایای سموم شیمیایی چیست؟

هزینه کمتر، تأثیر لحظه‌ای، محافظت بلندمدت‌تر از محصولات، نیاز به حجم کمتر، مهم‌ترین مزایای سموم شیمیایی هستند. در ادامه، هر کدام از آن‌ها را به‌طور کامل توضیح می‌دهیم.

• هزینه کمتر: قیمت سموم شیمیایی به‌طور معمول، کمتر از آفت کش های ارگانیک است. این یکی از وسوسه‌برانگیزترین عوامل برای کشاورزان است.
• تأثیر لحظه‌ای: سرعت تأثیرگذاری آفت کش های شیمیایی بسیار بیشتر از ارگانیک هستند.
• محافظت بلند‌مدت‌تر از محصولات: سموم شیمیایی در مدت‌زمان بیشتری تجزیه می‌شوند و این باعث می‌شود تا زمان بیشتری بر روی محصولات باقی بمانند و از آن‌ها محافظت کنند.
• نیاز به حجم کمتر: با استفاده از حجم کمتری از سموم شیمیایی، آفات مورد نظر نابود می‌شوند.

حال که می‌دانیم از نظر مزایا، تفاوت سموم شیمیایی با آفت کش های ارگانیک چیست، راحت‌تر می‌توانیم گزینه مناسب را انتخاب کنیم. استفاده از سموم شیمیایی، کم‌دردسرتر است اما آفت کش های ارگانیک، امکان صادرات را فراهم می‌کنند.

معایب سموم شیمیایی چیست؟

ایجاد مقاومت، وجود باقی مانده سمی، تجزیه نشدن در طبیعت، آسیب به انسان و محیط زیست، از بین بردن حشرات محافظ و مفید از مهم‌ترین معایب سموم شیمیایی هستند. در ادامه، هر کدام از آن‌ها را توضیح می‌دهیم.

• ایجاد مقاومت: به‌طور معمول، آفات کشاورزی بعد از مدتی به سموم شیمیایی مقاومت پیدا می‌کنند. در نتیجه، کشاورز مجبور می‌شود جحم بیشتری استفاده کند یا از سایر سموم استفاده کند.
• وجود باقی مانده سمی: استفاده پیاپی از سموم شیمیایی، منجر به باقی ماندن بخشی از سموم در محصولات می‌شود. باقی مانده سمی در محصولات، بیماری‌های مزمن و متعددی مثل سرطان یا نقص ایمنی بدن را در افراد ایجاد می‌کنند.
• تجزیه نشدن در طبیعت: سموم شیمیایی به‌راحتی در محیط زیست تجزیه نمی‌شوند، در نتیجه باقی ماندن این سموم در خاک و آب‌های زیرزمینی، احتمال مسمومیت حیوانات افزایش می‌یابد.
• آسیب به کشاورز: به‌طور معمول، کشاورزان با سموم شیمیایی در ارتباط هستند، این سموم به‌مرور، می‌توانند با آسیب‌های فراوانی مانند مشکلات پوستی، تنفسی و سرطان همراه شوند.
• از بین‌بردن حشرات محافظ و مفید: سموم شیمیایی تمام حشرات را از بین می‌برند و حالت متمرکز ندارند. در نتیجه، تغییر اکوسیستم و حذف حشرات مفید برای محصولات و گیاهان یکی از معایب سموم شیمیایی محسوب می‌شود.

حال که می‌دانیم معایب سموم شیمیایی نسبت به آفت کش های ارگانیک چیست، در انتخاب محصولات کشاورزی خود دقت بیشتری خواهیم داشت.

تفاوت سموم شیمیایی و آفت کش های ارگانیک چیست؟

آفت کش های ارگانیک از منابع طبیعی به‌وجود می‌آیند و باقی مانده سمی ندارند. در حالی‌که سموم شیمیایی، تأثیرگذاری بیشتری دارند و در عین حال، باقی مانده سمی موجود در این سموم می‌تواند با آسیب‌های زیادی همراه باشد. در ادامه، تفاوت هر کدام از آن‌ها را به تفصیل بیان می‌کنیم.

• آفت کش های ارگانیک: این مدل از آفت کش ها به‌طور معمول از گیاهان، مواد معدنی و حیوانات به‌دست می‌آیند. این ترکیبات طبیعی به‌طور معمول، توسط باکتری‌های موجود در آب یا خاک به‌سرعت تجزیه می‌شوند.
• سموم شیمیایی: آفت کش های شیمیایی از ترکیب شیمیایی مواد یا تغییرات شیمیایی به‌وجود می‌آیند. به‌طور معمول، این ترکیبات شیمیایی تمام حشرات مفید و مضر را به‌طور کلی نابود می‌کنند و برای محیط زیست و سلامت انسان‌ها خطرناک هستند.

حال که به خوبی می‌دانیم تفاوت سموم شیمیایی و آفت کش های ارگانیک چیست، انتخاب دقیق‌تری می‌توانیم در مورد محصولات آفت کش داشته باشیم.

اهمیت استفاده از آفت کش های ارگانیک چیست؟

بر اساس برآوردهای «سازمان ملل متحد» (United Nations | UN)، حدود ۲۰۰ میلیارد دلار از محصولات کشاورزی در سراسر جهان، توسط آفات نابود می‌شود. به‌عبارت دیگر، حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد از محصولات کشاورزی در سراسر دنیا توسط آفات نابود می‌شوند. با توجه به نرخ نابود شدن محصولات کشاورزی در سراسر دنیا، استفاده از آفت کش در صنعت کشاورزی امری اجتناب‌ناپذیر است.

اما از آن‌سو، به‌کار بردن مکرر آفت کش های شیمیایی، منجر به ایجاد باقی مانده سمی در محصولات کشاورزی می‌شود. این باقی مانده های سمی، بدن را نسبت به انواع بیماری‌های مزمن و کشنده آسیب‌پذیر می‌کند. در چنین شرایطی، با استفاده از آفت کش های ارگانیک و گیاهی، نه‌تنها بقای محصولات کشاورزی خود را حفظ می‌کنیم، بلکه با تولید محصولات کشاورزی سالم، از آسیب رسیدن به بدن مصرف‌کنندگان نیز جلوگیری می‌کنیم.

البته، بسیاری از آفت کش های ارگانیک، برای انسان‌ها مسمومیت چندانی ایجاد نمی‌کند در حالی‌که می‌تواند باعث مسمومیت و مرگ بسیاری حیوانات از جمله ماهی‌ها و زنبورها شود. در نتیجه، برای استفاده از آفت کش های ارگانیک نیز، مطالعه دقیق دستورالعمل استفاده بسیار ضروری است.

اهمیت جلوگیری از باقی مانده سمی چیست؟

استفاده از آفت کش های شیمیایی، برای کشاورزها و باغ‌داران، مصرف‌کننده‌ها، آب‌های زیرزمینی، خاک کشاورزی و حتی پرندگان و سایر حیوانات خطرناک است. در ادامه، هر کدام از این خطرات را بیان می‌کنیم.

• کشاورزان و باغ‌داران: ارتباط زیاد و بلندمدت کشاورزان با سموم شیمیایی، منجر به حساسیت‌های پوستی، آلرژی، بیماری‌های تنفسی، نقص ایمنی و انواع سرطان می‌شود. بر اساس تحقیقات، حدود ۴۴ درصد از کشاورزان جهان مسمومیت حاد با سموم شیمیایی را تجربه می‌کنند.
• مصرف‌کننده‌ها: استفاده پیاپی از سموم شیمیایی منجر به پایداری این سموم در محصولات می‌شود. این باقی مانده شیمیایی در بدن مصرف‌کنندگان، با آسیب‌ها و بیمار‌ی‌های زیادی همراه خواهد شد.
• آب‌های زیرزمینی: حجم زیادی از سموم شیمایی وارد آب‌های زیرزمینی می‌شود. مسوم شدن آب، به تمام اکوسیستم از جمله گیاهان و حیوانات آسیب می‌زند.
• خاک کشاورزی: سموم شیمیایی، تمام موجودات زنده از جمله حشرات مفید برای گیاهان و خاک را نابود می‌کند. این نکته در نهایت، منجر به ضعیف شدن خاک و کاهش حجم محصولات می‌شود.
• پرندگان و سایر حیوانات: شاید بدن انسان‌ها نسبت به سموم شیمیایی آسیب کمتری ببیند اما سایر موجودات بسیار آسیب‌پذیر هستند. در نتیجه، ممکن است آفات شیمایی بعد از مدتی بر روی اقلیم مورد نظر تأثیرگذار باشد.

در حالی‌که اگر بدانیم آفت کش های ارگانیک چیست، می‌توانیم سلامت تمام موجودات و محیط زیست را تضمین کنیم. در بسیاری از کشورهای جهان، دولت از کودها و آفت کش های ارگانیک حمایت می‌کند تا سلامت مردم در بلندمدت تأمین شود.

بر اساس بیان دکتر «آبریول» (Abriouel) استاد دانشگاه جین اسپانیا، جایگزین کردن آفت کش های ارگانیک با شیمیایی، با سلامت محصولات و تنوع زیست‌محیطی بیشتر همراه است. در نتیجه، آفت کش های گیاهی در بلندمدت باعث افزایش تولید و حفظ کیفیت خاک نیز می‌شوند.

انواع آفت کش های ارگانیک چیست؟

انواع آفت کش های ارگانیک از سه منبع بزرگ گیاهان، میکروب‌ها و مواد معدنی به‌دست می‌آیند. در ادامه، هر کدام از این منابع را توضیح می‌دهیم.

گیاهان

آفت کش های گیاهی به‌طور مستقیم از گیاهان یا مشتقات گیاهی به‌وجود می‌آیند. این دست از آفت‌کش‌ها، طول عمر کمی در طبیعت دارند و همچنین، باقی‌مانده‌‌ای را از خود برجای نمی‌گذارند. در نتیجه، تنها بر روی آفت ویژه‌ای تأثیرگذار هستند و در ادامه، به‌طور کامل نابود می‌شوند. در ادامه، این آفت کش های ارگانیک را معرفی می‌‌کنیم.

• «چریش» (Neem)
• «نیکوتین» (Nicotine)
• «روغن» (Oils)
• «پیرترینز» (Pyrethrins)
• «روتنون» (Rotenone)
• «ریانا» (Ryania)
• «سابادیلا» (Sabadilla)

اگر به‌طور دقیق بدانیم آفت کش های ارگانیک چیست، راحت‌تر می‌توانیم از آن‌ها برای نابود کردن آفات استفاده کنیم.

میکروب‌ها

آفت کش های میکروبی به‌طور ویژه از انواع باکتری‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها، جلبک‌ها و تک‌یاخته‌ای‌ها یا مشتقات آن‌ها به‌وجود می‌آیند. این مدل از آفت کش های ارگانیک، باعث بیماری حشرات می‌شوند. همچنین، از طریق ایجاد سمی خاص، موجب نابودی میکروب‌ها می‌شود. در ادامه، برخی از مهم‌ترین میکروب‌های تولیدکننده آفت کش های ارگانیک را معرفی می‌کنیم.

• «باکیلوس تورینگینسیس» (Bacillus thuringiensis | BT)
• «بیووریا باسیانا» (Beauveria bassiana)
• «اسپینوزاد» (Spinosad)

افراد متخصصی که می‌دانند آفت کش های ارگانیک چیست، از اهمیت میکروب‌ها در تولید آفت کش های ارگانیک آگاه هستند.

مواد معدنی

استفاده از مواد معدنی در تولید آفت کش های ارگانیک با احتیاط بیشتری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه، برخی از مهم‌ترنی مواد معدنی در تولید آفت کش های ارگانیک را معرفی می‌کنیم.

• «مس» (Copper)
• «کریولیت» (Cryolite)
• «خاک دیاتومه» (Diatomaceous Earth)
• «خاک رس کائولین» (Kaolin Clay)
• «گوگرد آهک» (Lime Sulfur)

برخی از محصولات شیمیایی مانند روغن‌هایی با مشتقات نفتی یا صابون‌های علف‌کش یا حشره‌کش نیز با استفاده از مواد معدنی به‌دست می‌آیند، اما استفاده از این محصولات، لزوماً مورد تأیید جهانی نیست.

آیا آفت کش های ارگانیک به‌طور کلی خطرناک نیستند؟

تمام آفت های ارگانیک و شیمیایی در دُزهای مشخصی می‌توانند سمی و خطرناک باشند. در نتیجه، سازمان‌های محافظت از محیط زیست، مشخص می‌کنند که هر کدام از آفت‌کش‌ها در چه دُزهایی و در کدام مسیرها (تماس پوستی، تماس چشمی، استنشاق یا خوردن) می‌توانند خطرناک باشند. این سازمان، در چهار آفت‌کش‌های موجود را در چهار رده طبقه‌بندی می‌کنند.

• خطرناک: به‌شدت سمی
• سمی: با آسیب‌های قابل توجه برای افراد و نماد جمجمه به‌همراه استخوان‌های متقاطع
• هشدار: نسبتاً سمی
• احتیاط: میزان آسیب بسیار کم یا عدم وجود آسیب

با وجود این‌که آفت کش های ارگانیک، جایگزین‌های مناسبی برای سموم شیمیایی هستند، اما در دُزهای بالا لزوماً بی‌خطر و غیرسمی نیستند. در نتیجه، مشاهده برچسب بر روی محصولات پیش از خریداری و مصرف از اهمیت زیادی بخوردار است. همچنین، برخی از آفت‌کش‌ها مانند گوگرد یا آهک، در سطح خطرناک می‌تواند محصولات کشاورزی را آلوده کند. در حالی‌که استفاده از این مواد شیوع زیادی دارد.

چگونه باقی مانده سمی را حذف و صادرات خود را آغاز کنیم؟

آفت کش های ارگانیک هیچ‌گونه دوره کارنس و باقی مانده سمی ندارد. در نتیجه، عدم وجود باقی مانده سمی در آفت کش های گیاهی، به تولیدکنندگان کمک می‌کند تا محصولات خود را صادر کنند و درآمد دلاری داشته باشند. حال که به‌خوبی می‌دانیم آفت کش های ارگانیک چیست و استفاده از آن‌ها چه اهمیتی دارد، می‌توانیم برخی از آفت کش های ارگانیک دارای مجوز را برای تولید محصولات سالم معرفی کنیم.

آفت کش ارگانیک ماریا پرو

کنه کش ارگانیک ماریا پرو از جَفت بلوط به‌وجود می‌آید و به‌صورت ذرات نانو، در کپسول‌های مینیاتوری قرار می‌گیرد. هدف آفت کش ماریا پرو، نابود کردن کنه تارتن دونقطه‌ای است. این آفت کش ارگانیک، به‌صورت گسترده بر روی محصولات محلول‌پاشی می‌شود. هنگامی که این کپسول‌ها خشک می‌شوند، می‌ترکند و ذرات نانو بر روی بدن کنه تارتن دو نقطه‌ای قرار می‌گیرد و امکان تغذیه و باروری را از بین می‌برند. در نتیجه، کنه‌ها به‌سرعت نابود می‌شوند. در صورتی‌که چند بار محلول‌پاشی بر روی گیاهان انجام شود، تخم کنه‌ها نیز نابود می‌شود.

آفت کش ماریا پرو بر روی چه محصولاتی کاربرد دارد؟

ماریا پرو بر روی برخی از محصولات نتایج بسیار خوبی داشته است. در ادامه، این محصولات را نام می‌بریم.

• خیار
• گوجه‌فرنگی
• فلفل دلمه‌ای
• کاهو
• گل رُز

حال که می‌دانیم ماریا پرو از آفت کش های ارگانیک چیست، به‌راحتی می‌توانیم با کمک این محصول، استانداردهای جهانی را برآورده و صادرات خود را آغاز کنیم.

آفت کش ارگانیک آرتمیزیا اکو

آرتمیزیا اکو از عصاره اکالیپتوس به‌وجود آمده است و محصولات کشاورزی را در برابر انواع پسیل، محافظت می‌کند. در صورتی که از این آفت کش ارگانیک به‌خوبی استفاده کنیم، تأثیرگذاری بسیار خوبی دارد و در عین حال، با حفظ حشرات نگهبان مانند کفش‌دوزک یا بالتوری‌ها، مقاومت محصولات را نسبت به پسیل‌ها افزایش می‌دهند.

کارکرد بسیار خوب و تجربه موفق آرتمیزیا اکو، باعث شده تا بسیاری از صادرکنندگان پسته برای تولید محصولات بدون باقی مانده سمی از این محصولات استفاده کنند.

آفت کش آرتمیزیا اکو بر روی چه محصولاتی کاربرد دارد؟

این آفت کش بر روی محصولاتی که در خطر پسیل هستند، کارکرد دارد اما بر اساس تجربه، نتیجه آرتمیزیا اکو بر روی محصولاتی مانند پسته، گلابی و زیتون قطعی و اثربخش بوده است.

منابع

حال که می‌دانیم آفت کش های ارگانیک چیست، در ادامه، منابع این مطلب از مجله طوبی را معرفی می‌کنیم.

Horizon

Virginia State University